खेमचन्द्र अधिकारी
लेटाङ ।  सुगम जिल्ला मोरङमा दुर्गम क्षेत्रहरु पनि पर्दछन् । चारकोशे झाडीभन्दा उत्तरतर्फको क्षेत्र लगभग सबै पहाडी क्षेत्र पर्दछ । यस्तै पहाडी क्षेत्रमा परेको र सुगम जिल्ला भए पनि दुर्गम क्षेत्र समेटिएको नगरपालिका हो लेटाङ नगरपालिका ।

धिमाल जातिको उत्पत्तिस्थल मानिने यस नगरपालिकाको नाम पनि धिमाल भाषाकै आधारमा रहेको पाइन्छ । प्राचीन धिमाल भाषामा ‘लेटा’ को अर्थ तल झरेको भन्ने हुन्छ । त्यही ‘लेटा’ शब्द अपभ्रंश भई लेटाङ भएको हो भन्ने भनाइ छ । धिमालहरुको उत्पत्ति स्थल र धिमाल राजा बस्ने राजारानी पोखरी पुग्न तल खोंचमा झर्नुपर्ने हुन्छ । त्यस्तै, लेटाङ बजार पनि पहाडबाट तल खोंचमा झरेजस्तै गरी झर्नुपर्ने हुन्छ । यसरी हेर्दा लेटाङको शाब्दिक अर्थ किंवदन्तीसँग मिल्न जाने देखिन्छ ।

लेटाङमा पर्यटकीय सम्भावनायुक्त क्षेत्र धेरै रहेका छन् । अधिकांश क्षेत्र पहाडी भूभागमा रहेको हुनाले यहाँ धेरै पर्यटकीय स्थल प्रकृतिले नै दिएको छ । जाँतेमा रहेको मानवनिर्मित जाँतोबाहेक अधिकांश पर्यटकीय क्षेत्र प्राकृतिक नै रहेका छन् । लेटाङका पर्यटकीय क्षेत्रको सम्भावना र चुनौतीको बारेमा यसो भन्छन् लेटाङका जनप्रतिनिधि र कर्मचारी ।

जनजातिको आतिथ्यता पर्यटकलाई देखाउन व्यवस्थित होम स्टेको आवश्यकता छ
कृष्णकुमारी पोखरेल, निरौला

लेटाङमा होम स्टेको निर्माण गर्न सके पर्यटकलाई तान्न सजिलो हुने हामीले महसुस गरेका छौँ । लेटाङका सबै पर्यटकीय स्थल सुरक्षित नै छन् । कुनै पनि पर्यटकीय स्थल असुरक्षित छैनन् । पर्यटकीय क्षेत्र आसपास आदिवासी जनजातिको बाहुल्यता रहेको र उनीहरु आतिथ्य सत्कारमा अगाडि रहने हुँदा पर्यटकलाई आकर्षित गर्न पनि सजिलो हुने देखिन्छ ।

साबिकका ४ ओटा विकट गाविस मिलेर यो नगरपालिका निर्माण भएको छ । यस नगरपालिकामा मोरङको विकट पहाडी भूभाग रहेको हुनाले पर्यटकीय क्षेत्र धेरै रहेका छन् । प्रकृतिले धेरै पर्यटकीय क्षेत्र यहाँ दिएको छ ।

राजारानी ताल, धिमालहरूको उद्गमस्थल राजारानी मन्दिर, वाराही ताल, किसे झरना, कोलुङ झरना रहेका छन् । सामुदायिक वनमा पार्क निर्माण गर्न सके अझै धेरै पर्यटक भित्र्याउन सकिन्छ । झोलुङ्गे पुल र सबैभन्दा ठूलो जाँतो हेर्न पनि आन्तरिक पर्यटक आउँछन् ।

पर्यटकीय क्षेत्रको विकासको लागि नगरले बाटो निर्माणको कामलाई प्राथमिकता दिएको छ । सवारी साधन जान सक्ने बाटो तथा सवारी जान नसक्ने ठाउँमा सिँढी निर्माण गर्ने लगायतका कामलाई प्राथमिकता दिइएको छ । कृषि पर्यटनलाई बढी जोड दिने गरेका छौँ । अब बन्ने संरचना पर्यटन क्षेत्रसँग जोडेर बनाउने सोचमा छाँै ।

प्रकृति संरक्षण कोषसँग मिलेर पर्या पर्यटनको क्षेत्रमा काम गर्नेछौँ
अच्युतप्रसाद दाहाल, प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत

लेटाङमा पर्यटकीय सम्भावनाका क्षेत्र धेरै छन् । ती सबै क्षेत्रलाई पर्यटकीय क्षेत्रको रूपमा बिस्तार गर्न सकेमा मोरङको उत्कृष्ट पर्यटकीय क्षेत्र रहेको नगरको रुपमा विकास गर्न सकिन्छ ।

यी क्षेत्रको लागि नगरले यथोचित बजेट विनियोजन गरेको छ । लेटाङका पर्यटकीय क्षेत्रको बृहत्तर विकासका लागि गत फागुन महिनामा हामीले राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोषसँग डीपीआरसहितको पर्या पर्यटनका लागि बजेट माग गरेका छौँ । यो आर्थिक वर्षमा सो काम हुन्छ भन्ने आश गरेका छौं । बजारको तीनकुनेमा पार्क बनाउने पनि नगरको योजना छ ।

नगरको मुख्य पर्यटकीय क्षेत्रमध्येको एक हो राजारानी पोखरी । लेटाङ १ मा रहेको राजारानीमा धिमालहरुको मन्दिर छ । प्रत्येक वर्षको बैशाख २ गते झापा, मोरङ र सुनसरीका धिमालहरु भेला भएर त्यहाँ पूजा गर्ने गर्दछन् । राजारानीमा राजा पोखरी, रानी पोखरी र छोरी पोखरी छन् । त्यहाँ ४५ प्रकारका सुनाखरी फुल्छन् ।

लेटाङ– ५ मा रहेको वाराजी मन्दिर पनि धार्मिक पर्यटकीय स्थल हो । यो मन्दिरको स्थापनाको बारेमा रोचक किंवदन्ती छ । पहिले एक जना ब्राह्मणको बालीनाली सुँगुरले नष्ट गरेको र सो सुँगुरलाई मार्दा पत्थर भएको भनाइ छ । सो पत्थरलाई लगेर वाराजीको मन्दिर स्थापना गरेको भनाइ छ । सो पत्थर अहिले पनि देख्न सकिन्छ ।

वडा नम्बर १ मै साग्माभन्दा ३ किलोमिटर अगाडि किसे झरना छ । ४० मिटरमाथिबाट सो झरना झरेको छ । साबिक भोगटेनी र सिंहदेवीको बीचमा यो झरना पर्दछ ।

वडा नम्बर ८ मा कोलुङ झरना, वडा नम्बर ६ मा देउजे झरना पर्दछन् । वडा नम्बर ७ मा नादेब्लुङ झरना रहेको छ । त्यस्तै, वडा नम्बर ९ मा रहेको विशाल जाँतो पनि पर्यटकीय दृष्टिले महत्वपूर्ण छ । यो क्षेत्र पहिलेको जाँते गाविस हो ।

वडा नम्बर ५ मा रहेको जोरकुपमा रहेका जोर इनारबाट पानी निकालेर बर्खाको समयमा उपभोग गर्ने गरेको पाइन्छ । जोरकुपलाई पनि पर्यटकीय क्षेत्रको रूपमा बिस्तार गर्न सकिन्छ ।

तराईका फाँट हेर्न सकिने तर प्रचारको अभाव रहेको नगर
सुशील बास्तोला, लेखा अधिकृत

लेटाङ नगरपालिकाका लेखा अधिकृत सुशील बास्तोला लेटाङ पर्यटकीय सम्भावना बोकेको क्षेत्र भएको बताउँछन् । १ हजार ७ सय मिटर उचाइसम्म लेटाङ नगरपालिकाको भूभाग रहेकाले नगरका धेरै स्थानबाट तराईका फाँट हेर्न सकिने उनको भनाइ छ । तराईका फाँटको अवलोकन गर्नेका लागि लेटाङ उपयुक्त स्थान हुने उनी बताउँछन् ।

त्यस्तै, लेटाङ नगरपालिकामा रहेका मुख्य पर्यटकीय क्षेत्रमा वडा नम्बर १ मा राजारानी सिमसार क्षेत्र र किसे झरना रहेका छन् । वडा नम्बर ७ मा बालाजी मन्दिर रहेको छ । वडा नम्बर ५ जोरकुप पोखरी र वडा नम्बर ८ मा कोलुङ झरना रहेको र यी क्षेत्रको प्रबद्र्धन गर्न सके पर्यटनका क्षेत्रमा नगरले एउटा फड्को मार्ने उनको बुझाइ छ ।

पर्यटनको माध्यमबाट नगरवासीको आर्थिक स्तर उकास्न नगरपालिकाले ध्यान दिएको उनी बताउँछन् । नगरवासीको आर्थिक स्तर उकास्न पर्यटन क्षेत्रलाई प्राथमिकता दिने नगरले निर्णय गरेको छ । त्यसको लागि विभिन्न संस्थासँग सहकार्य गरी विभिन्न माध्यमबाट काम गर्ने र प्रचारप्रसारलाई फैलाउने काममा नगर अघि बढेको उनले जनाए । चालु आर्थिक वर्षमा पर्यटन विकासका लागि पूर्वाधार निर्माण र पर्यटन प्रबद्र्धनमा पर्याप्त बजेट छुट्याएकाले पर्यटन प्रबद्र्धनका क्षेत्रमा धेरै काम हुने उनको विश्वास छ ।